کلکول / کالکولس!!

                 بسم الله الرحمان الرحیم.

            مدتی قبل از طریق وبسایت آدینه بوک یا وبسایت دیگر خبردار شدم کتاب تاریخچه ی زمان استیون هاوکینگ ترجمه ای هم دارد که مهندس کو. زع. انجام داده است. نمی دانم چرا تصور کردم کردم ترجمه ی ایشان، از ترجمه ی مهندس مح. مح. که تا سال 1385 ده بار تجدید چاپ شده، بهتر است. نمی دانم چرا چنین تصور کردم. به هر حال کتاب تاریخچۀ زمان ترجمه ی مهندس کو. زع. را خریدم. دیدم در صفحه ی 290 چنین منتشر شده:

            «هر دو لایب نیتز و نیوتن مستقلاً شاخه ای از ریاضیات را بنام کلکول (Calculus) بوجود آورده بودند، که زیربنای بیشتر فیزیک نوین است. اگرچه اکنون می دانیم که نیوتن سال ها پیش از لایب نیتز کلکول را کشف کرده بود ...»

            وقتی این قسمت را دیدم، گفتم خدایا کلکول دیگه چی یه؟ چه طور یک مهندس با چند ترجمه که در دوران زندگی اش انجام داده، و اسم و رسمی دارد این مترجم، نداند که calculus را چند ده سال است در فارسی «حساب دیفرانسیل و انتگرال» می گویند و حتا دانش آموزان دبیرستان هم با «حساب دیفرانسیل و انتگرال» و معادل دیگرش یعنی «حسابان» آشنا هستند؟ نامه دادم و به ناشر گفتم این موضوع و تعدادی اشکالات دیگر، در حدی است که نمی توان از ملامت کردن مترجمی مشهور مانند آقای مهندس کو. زع. خودداری کرد. ناشر احتمالاً نیاز نمی بیند این گونه نامه ها را اعتنا کند.

            بله. دو سه روز بعد از آن که نامه دادم به ناشر، کتاب تاریخچۀ زمان ترجمه ی آقای مهندس مح. مح. که تا سال 1385 ده بار چاپ شده (من چاپ سال 1385 را دارم) را از کتابهایم برداشتم و رفتم سراغ همان صفحه. خشکم زد! دیدم عجب، ایشان هم ظاهراً calculus را چیزی می دانسته و مفهومی می دانسته که در فارسی لغت برایش وجود نداشته. صفحه ی 226:

            «لایبنیتز و نیوتن هر دو بطور مستقل شاخه ای از ریاضیات را بوجود آورده بودند بنام کالکولس، که بنیاد بخش اعظم فیزیک نوین است. اکنون می دانیم که نیوتن سالها پیش از لایب نیتز کالکولس را کشف کرده بود، ...»

نظرات 10 + ارسال نظر
سلمان محمدی چهارشنبه 19 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 01:55 http://salmanmohammadi2.blogsky.com

سلام. احتمالا جوانهای امروز نمیدانند که اینها را قدیم "حساب جامع و فاضل" میخوانده اند: حساب جامع = انتگرال؛ حساب فاضل = دیفرانسیل.
راستی آقای ملایری برای اینها چه معادلی وضع کرده؟

احمد چهارشنبه 19 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 09:42

قدیم ها خیلی چیزا می گفته اند که الان نمی گویند!
دلایلش هم روشن است!
ناآگاهی/ کم آگاهی شان از فرهنگ و زبانشان یا
نادلبستگی شان به فرهنگ و زبانشان شان و گاهی هم نفرتشان به فرهنگ خود! یا
دلبستگی شان به فرهنگ همسایه! یا
نداشتن خودباوری و ...

والا هیچ آدم عاقلی میزان الضغطه نمی گوید!


پ. ن. : ای کاش شما حداقل نیمی از واژگان پیشنهادی ملایری را خوانده بودید بعد مسخره می کردید!



امیر چهارشنبه 19 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 10:00

دکتر ملایری از ریشه ی "مار" برای ساختن "افماردن" استفاده کردن به معنی Calculate
ریشه "مار" هم در واژگان زیر در فارسی دری دیده میشود.
نهمار
شماردن
آمار
بیمار


سلمان محمدی پنج‌شنبه 20 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 02:35 http://salmanmohammadi2.blogsky.com

سلام.
1. یعنی ما اگر بخواهیم راجع به یک قابلمه آش نظر بدهیم، باید نصف آن را بخوریم؟!!!!
2. یعنی ما به شما پیشنهاد کردیم بگویید میزان الضغطه؟!!!! این کار شما شبیه کسانی نیست که با استناد به رژیم پل پوت میخواهند کل مارکسیسم را زیر سؤال ببرند؟!!!!
3. حالا اگر به تریج قبای کسی برنمیخورد، باز میپرسم که بالاخره معادل سره گرایانه برای کلکولوس چیست؟ افمارش؟ افماره؟ افماران؟ ....

صادق پنج‌شنبه 20 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 04:38 http://kamalalmolk.blogfa.com/

سلام دوست عزیز
بنده سوال شما رو در وبلاگم دیده و دنبال پاسخ هستم.
البته کنجکاو شدم که چرا این سوال برای شما پیش آمده.
به محض یافتن پاسخ به شما اطلاع می دهم.
با تشکر

علی پنج‌شنبه 20 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 13:34

این مسائل وقتی پیش میاد که یه بابایی که فقط به زبان انگلیسی مسلطه و یا تو یه شاخه ای دکترا داره اقدام به ترجمه کتاب هایی میکنه که در تخصص خودش نیستن و این امر مشکلاتی رو بوجود میاره.
من الان دانشجو هستم و وقتی کتابهای ترجمه رو میخونم می بینم که بیشتر تالیف هستن، تا ترجمه! بجای کاربرد اصطلاح های تخصصی، بصورت سلیقه ای عمل میکنن و از طرف دیگه کتاب های زبان اصلی هم بالای 300 تومن خرج دارن. و همه این شرایط دست به دست هم دادن تا یادگیری برخلاف گرفتن مدرک، کار بسیار سختی بشه.

مترجم دردها پنج‌شنبه 20 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 22:36 http://fenap.blogsky.com

تنها یک کلام:

شگفتا !
کلکول

امیر یکشنبه 23 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 08:41

من رهیافت و رویکرد ملایری رو اینگونه دیدم که ایشون برای یک واژه هایی با مشتقات اولویت بالاتری در واژه سازی داره تا واژه های تنها
ماتریس هیچ مشتقاتی نداره درحالیکه calculateو calculationو calculatorو calculus
calculational
incalculable
incalculabilities
miscalculating
recalculate
precalculuses
uncalculated


بنابراین ساختن یک فعل برای calculate به ساختن چندین واژه در زبان فارسی کمک می کنه اما ماتریس فقط یک واژه است!

سلمان محمدی جمعه 28 مهر‌ماه سال 1391 ساعت 17:37 http://salmanmohammadi2.blogsky.com

سلام.
1. تا جایی که من میدانم، بین arithmetics (حساب) و mathematics (ریاضیات) و calculus (حسابان) تفاوت وجود دارد. نیز بین computation و caculation. این تفاوتها اقتضا میکند که معادلهای متفاوتی برای شان در نظر گرفته شود.
2. در عین حال خطاست اگر گمان کنیم همواره در برابر اینها لازم است معادلهای متفاوتی به کار رود، چون در متون انگلیسی هم خیلی اوقات برخی از این لغات (مثل computation و caculation) ممکن است به صورت مترادف با هم به کار روند.
3. حساب و محاسبه را همة فارسی زبانان میفهمند و از همین رو علی رغم تبار عربی شان، باید آنها را فارسی حساب کرد.
با این مقدمات ببینیم آیا میشود برای این واژه ها معادلی ساخت؟
calculus = حسابان
to calculate = محاسبه کردن
calculation = محاسبه
calculator = محاسبه گر
calculational = محاسبه ای
incalculable = محاسبه ناپذیر
incalculabilities = محاسبه ناپذیریها
miscalculating = سوءمحاسبه
to recalculate = محاسبة دوباره کردن، بازمحاسبه کردن
precalculus = پیش حسابان (شاید؟)
uncalculated = محاسبه نشده

کسی هست که اینها را نفهمد؟
مفاهیمی در این لغات هست که در این معادلها نادیده مانده باشد؟
با این ملاحظات است که میتوان به معادل سازی معقول پرداخت. نه با ....
بگذریم.

کی آرش دوشنبه 15 آبان‌ماه سال 1391 ساعت 15:23

در پهلوی هم به علم حساب ماریشن گفته می شده استکه همان مارش در فارسی دری می شود.
از فعل ماریدن/ماریتن

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد