برساخته های بدساخته

            بسم الله الرحمان الرحیم.

            آقای یوسف سعادت در وبلاگش در http://saadatyusef.blogfa.com/post-3.aspx مورخ دوم دی 1388 مقاله ای نوشته است با عنوان «درباره ی ِ واژه ی ِ رایانه»، که حدود هشتصد کلمه است، و مقاله این طور ختم شده است: «به هر حال، معنادهی ِ واژه ی ِ رایانه برای ِ این دستگاه جامع و رسا است.»

            بنده در ذیل مقاله ی ایشان، چنین نوشتم:

«سلام علیکم.

عذر می خواهم. ببخشید. بیانات شما را تلاشی مذبوحانه برای چسباندن واژه ی لایتچسبک «رایانه» به واژگان فارسی می دانم. من می گویم «کامپیوتر»، و «کامپیوتر» حتا از «تلویزیون» و «رادیو» و «تلکسوپ» و «رادار» و «تلگراف» هم پرکاربردتر است در فارسی ی کنونی، و نمی دانم چه دلیلی بوده و هست که فرهنگستان و فرهنگستانیان و بسیاری از فارسی گویان و فارسی نویسان و فارسی دوستان کاربرد «تلویزیون» و «رادار» و «تلسکوپ» و «رادیو» به همان شکل اروپائی را پذیرفته اند، اما کاربرد واژه ی «کامپیوتر» (که من گمان می کنم الان، پرکاربردتر و پربسامدتر از «رادیو» و «رادار» و «تلسکوپ» و «تلویزیون» است) شده است خار در چشم و تیغ در گلو، و اراده کرده اند از طریق تبلیغات و آئین نامه و صدا و سیما و ..... واژه ی برساخته ی «رایانه» را وارد میدان کنند و واژه ی بسیار بسیار پرکاربرد و پربسامد و متداول «کامپیوتر» را از میدان به در کنند.»

***

            بنده چند هفته قبل حضوراً با یکی از اعضای دائم فرهنگستان زبان و ادب فارسی صحبت کردم. گفتم چرا اعضای فرهنگستان شجاعت به خرج نمی دهند واژه ی رایانه را دور بیندازند از فهرست واژه های مصوّب فرهنگستان. ایشان فرمود با بنده موافق است و امیدوار است روزی برسد رایانه را از فهرست واژه های مصوّب فرهنگستان کنار بگذارند و بگویند کامپیوتر، چنان که عالم و عامی می گویند کامپیوتر.

***

            من نمی دانم چرا باید انرژی ی فکری ی ما تلف شود. مرحوم دکتر غلامحسین مصاحب برای مفهوم computer می گفته «حسابگر الکترونی». دکتر میرشمس الدین ادیب سلطانی می گوید «رایانگر». فرهنگستان زبان قبل از انقلاب واژه ی «رایانه» را ساخته بوده، و فرهنگستان زبان بعد از انقلاب هم تأیید کرده «رایانه» را. و ظاهراً اکثر قاطع مردم، از عالم و عامی، و احتمالاً شامل خود اعضای محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی، می گویند «کامپیوتر».

            چرا «تلویزیون» و «رادیو» و «تلفن» و «رادار» و «تلگراف» و «بُمب» مورد پذیرش قرار گرفته و طمع و هوس نمی کنند آنها را با واژه های برساخته ی فارسی جایگزین کنند، اما «کامپیوتر»، که اگر پرکاربردتر و پربسامدتر و متداولتر از آن واژه ها نباشد، ظاهراً به اندازه ی آنها کاربرد و رواج دارد در گفتار ما، دچار وضعیت و سیاستگذاری ی دیگر شده است؟ معیار چیست؟

            من دوستدار زبان فارسی و مخالف افراط در به کار بردن واژه های بیگانه هستم. اما کاربرد لغت «کامپیوتر» و «اینترنت» را، مانند کاربرد لغت «تلویزیون» و «رادیو» می دانم، یعنی تمام این لغتها را آمیخته با فارسی می دانم.

***

            با برساخته های بدساخته، و غیر شفاف، و بعضاً نادرست (مانند «رایانامه»)، مخالف هستم. موافق تقویت و غنای فارسی هستم، اما از راه درست و صحیح.

نظرات 9 + ارسال نظر
امیر پنج‌شنبه 19 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 22:45

آخه فقط مشکل کامپیوتر است؟!
مشتقات دیگر را چه کنیم!
ما چند ماه پیش در شرکت یک سمینار با عنوان رایانش ابری داشتیم! اتفاقا هیچ مهندس کامپیوتری هم اعتراضی به واژه نداشت! احتمالا می دانید مهندسان کامپیوتر مثل نقل و نبات واژه انگلیسی بکار می برند و اصلا هم عجیب نیست! مانند پزشکان. اما برخی چیزها رسمیت یافته است مثل همین رایانش ابری! چون کار راه انداز است!


خوب ما به جای cloud computing چه بگوییم؟ فعلا رایانش ابری جا افتاده، چون شما خوشتان نمی آید عوضش کنیم؟
بگوییم کامپیوتینگ ابری؟ خوب آخه کمی منصف باشید و کمی جامع نگر!

ضمنا رایانش نرم هم جا افتاده است!

حمید پنج‌شنبه 19 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 22:47

از واژه مزخرف و زشت و عامیانه لایتچسبک شما که بهتر است!
چرا هیچ مسئولیتی برای واژگانی که ابداع می کنید یا بکار می برید احساس نمی کنید!

نحس جمعه 20 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 01:35

سلام جدول

ستاریان جمعه 20 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 12:42 http://mostafasatarean.blogsky.com/

سلام
باید اجازه داد واژگان معادل ساخته بشود و برای کاربردش هم سعی و تقلا باید کرد. والا بعد از چند مدت خواهیم دید که تمام تکنولوژی وارداتی که از آن گریزی نداریم با خودش، واژگان بیگانه را هم، بر زبان ما تحمیل کرده.

اشکان شنبه 21 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 12:23 http://ashteroh.mihanblog.com/

یک زمانی هم بوده است که اهل ِادبیات با "هواپیما مخالف بوده اند"
هدایت می گفت مگر هوا،پیموده می شود

ولی جا افتاد
حالا نه،ولی شاید 10 سال ِبعد رایانه هم جا افتاد. مگر تا همین چند سال ِپیش مردم نمی گفتند سوبسید. ولی یارانه امروز بسیار بیشتر از هر زمان ِدیگری جاافتاده ست
به نظرم به هر سال باید واژه سازی کرد. این اقبال یا عدم ِاقبال به آن کلمه است که تعیین می کند آن واژه در زبان بماند یا نه

موفق باشید

قاسمفام یکشنبه 22 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 12:28 http://ghasemfam.blogsky.com

سلام

چند وقت پیش به دیدن دوستی رفتم که استاد دانشگاه هست و دستی در امور مهمه مملکتی دارد. شروع کردیم به گپ و گفت‌وگو به زبان ترکی در باب مسائل سیاسی اجتماعی و فرهنگی و ... کشور.
بعد از 5 دقیقه به شوخی و جدی گفتم آقا در را ببند و بیا فارسی حرف بزنیم؛ چون اکثر کلماتت به جز فعل آخرش فارسیه. این ترکی را اگه کسی بشنوه اسباب شرمندگی است.

من می‌گویم وارد هر زبانی که شدیم باید تا حداامکان به منابع و لغات آن پایبند باشیم استعدادهای درونی آن بشناسیم و به کار ببریم و توسعه‌اش دهیم.

نورالهی یکشنبه 22 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 16:56 http://denkenserfahrung.blogfa.com

برادر ارجمند
سلام علیکم
خوش و خرم باشید
عجیب است که برای بنده رایانه طبیعی است نه کامپیوتر.
نیز میگویم برقنامه نه ایمیل

سلامت بالشید

[ بدون نام ] شنبه 28 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 08:49

چشم! دستور می دهیم رایانه را دور بیاندازند و واژگانی چون لایتچ... شما را بنویسند و رواج دهند!

لابد شما داری خدمت می کنی و ما خیانت!

[ بدون نام ] یکشنبه 18 آبان‌ماه سال 1393 ساعت 08:29

خوب نادانی شما که نباید باعث بشود ما کار نکنیم! واژه نسازیم!

اولا فعل compute را داریم با کلی مشتقات!
ثانیا ازخود computer هم فعل computerization ساخته شده است که به معنی digitize و ... بکار می رود!

شما میتوانید تا ابد بگویید کامپیوتر! من هم می گویم کامپیوتر. اما برای compute و computerize باید فعل داشته باشیم.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد