اهمیت برهان نظم

            بسم الله الرحمان الرحیم.

            حدود ده سال قبل، به ذهنم رسید:

            «اگر خدا + جهان مخلوق او + قوانین مادی و معنوی و دنیوی و اخروی ی او را یک «سیستم» بنامیم، آیا نمی شود سیستم های مختلف وجود داشته باشند که مطلقاً از وجود داشتن سیستمهای دیگر بی اطلاع باشند، و خدای هر سیستم، فقط خدای سیستم خود باشد، و از سیستمهای دیگر و خدایان آنها بی خبر باشد؟»

            این را همان زمانها به حاج شیخ علی رجبی گفتم. ایشان گفت نه. گفتم برهانتان چیست؟ فرمود: خدا تمام وجود را پُر کرده است و جا برای وجود دیگر نیست.

            من از این برهان راضی نشدم. استدلالی که به ذهن خودم رسید این است:

            همین که سیستمهای متعدد، و هر کدام دارای خدای خاص خود و قوانین مادی و معنوی ی خود وجود داشته باشد، و شاید بعضی از سیستمها دارای مفهوم «آخرت» نباشد، و نظراً شاید بتوان گفت بعضی از سیستمها اصولاً خدا ندارند، و این سیستمها از هم بی اطلاع باشند و وجودشان خللی در سیستمهای دیگر ایجاد نکند، این خودش نوعی نظم و نوعی قانون است، و تنظیم شدن روابط بین سیستمهای یادشده، چنان که از هم بی خبر باشند و بی خبر بودن خدای یک سیستم از خدای سیستم دیگر (یا نظراً، بیخدائی ی سیستم دیگر) ضعفی در هیچ کدام از خدایان نباشد، نیاز به ناظمی مافوق تمام سیستمها و طبعاً مافوق تمام خدایان دارد، و این با مفهوم «خدا» در تناقض است. خدا، بر حسب تعریف، ناظمی مافوق خود ندارد.

            و این سؤال، که طرح کننده اش من بودم و استدلال در ردش هم مطلقاً ابداع خودم است، آیا نتیجه ی فرعی اش، تقویت اهمیت برهان نظم نیست؟ منظورم این است فیلسوفان در بحثهای اثبات خدا، یکی از برهانهاشان برهان نظم است، اما ظاهراً آن را  به خودی ی خود اثباتگر خدا نمی دانند. آیا اهمیت برهان نظم،  در بحثهای خداشناسی، بیشتر از آن نیست که فیلسوفان می پندارند؟

            و نتیجه ی فرعی و مهم دیگرش، پذیرفتن قطعی ی مفهوم «ناظم» برای جهان ما نیست؟ یعنی ولو منکران بگویند «خدا» نیست، آیا طرح سؤال بنده، و استدلالی که در ردش آوردم، این را قطعاً ثابت نمی کند که اگر دو سیستم مادی ی مستقل از هم وجود داشته باشد و این دو سیستم خدا نداشته باشند و این دو سیستم خللی در کار سیستم دیگر ایجاد نکند، ناظمی باید باشد که این دو سیستم را بدون دخالت و خلل در دیگری حفظ کند، پس به طریق اولا خود هر کدام از سیستمها برای وجود داشتن قوانین و حفظ و بقای قوانین خودش نیازمند «ناظم» است؟