رجعت به یگانگی ی علم: لازم است؟ شدنی است؟ معنادار است؟ ...؟

            بسم الله الرحمان الرحیم.

Taylor R. Alexander

George S. Fichter

Ecology

Illustrated by Raymond Perlman

Under the general editorship of Vera R. Webster

Western Publishing Company, Inc., Racine

Wisconsin, U.S.A., 1974

***

            ــ تلفظ Fichter فیجتر نیست. ظاهراً بین فیشتر و فیختر است.

            ــ در متنی که می آید، گفته است «به قول مولانا ــ لهیتی کرده». بنده «لهیت» یا «لهیتی» را نیافتم در اشعار (یا احیاناً نثر) مولوی. البته نیافتن بنده دلیل بر نبودن نیست. ظاهراً لهیت تلفظش lehiyyat است، به معنای له شدن و لهیدگی و تکه تکه شدن. در متن هم گفته است «به قول مولانا ــ لهیتی کرده، تکه پاره کرده».

***

            تایلر آر. الکساندر و جرج اس فیجتر، اکولوژی، ترجمه ی احمد کریمی، تهران، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، خرداد 2536؛ صفحه ی ؟ (فاقد شماره ی صفحه)، «مقدمۀ مترجم»:

            «هیچ چیز غم انگیزتر از تباهی محیط زیست نیست، که تباهی کیفیت زندگی را لامحاله به دنبال دارد، که به این زودیها و به این آسانیها قابل ترمیم نیست، که تمام تلاشهای بشری را نقش بر آب می کند. اما به رغم پندار شایع، منشأ تباهی محیط زیست، صنعت یا شهرنشینی نیست، سودجویی بی امان و حرص سیراب ناپذیر آدم صنعتی است، و جهل. بشر برای شناختن طبیعت، علم را ــ به قول مولانا ــ لهیتی کرده، تکه پاره کرده و بدین ترتیب تخصص را پدید آورده است. تخصص یعنی غافل ماندن از کلیت علم، یعنی کوتاه نظری. و کوتاه نظری، اگر به تنهایی مسبب فاجعه نباشد، از عناصر بروز فاجعه است. راه جلوگیری از فاجعۀ محتوم، که زمانی افسانه بود و امروز صورت واقعیت به خود می گیرد، رجعت به یگانگی علم و اختیار نحوۀ نگرشی کلی (Holistic) به سیارۀ کوچکی است که زیستگاه همۀ انسانهاست.کلید این کار در دست اکولوژی است که شناختی کلی از کرۀ زمین، از عناصر فیمابین عناصر جاندار و بیجان آن، به دست می دهد ــ کره ای که از لحاظ طبیعی یکپارچه است، مرز و قلمرو سیاسی نمی شناسد و صورت یک پیکر را دارد که آسیب دیدن یک عضو آن آسیب دیدن تمام پیکر را در پی دارد. بقاء و بهزیستی آدمی منوط به شناخت راستین طبیعت است و گردن نهادن به قوانین طبیعت.»