یا ستّار الاشتباهات اعوذ بک من الکشّاف الاشتباهات!!

            بسم الله الرحمان الرحیم.

            (توماس هابز، لویاتان، مترجم حسین بشیریه، ویرایش و مقدمه از سی. بی. مکفرسون، تهران، نشر نی، چاپ ششم، 1389.)

            در فیسبوک دوستم (دکتر) میثم بادامچی خواندم (دکتر) رسول نمازی در وبلاگش ترجمه ی دکتر حسین بشیریه از لویاتان را نقد کرده است. (توضیحاً، دکتر در پرانتز، یعنی دانشجوی دکترا.)

            آنچه در پی می آید، عین مقاله ی رسول نمازی در وبلاگش است، و عین گفت و گوی یکی از نظردهندگان در کامنت وبلاگ رسول نمازی با رسول نمازی، و نظر من درباره ی نوشته ی وبلاگ رسول نمازی و گفت و گوی رسول نمازی با یکی از نظردهندگان وبلاگش که در فیسبوک میثم بادامچی نوشتم.

            کشف کردن اشتباهات کوچک و بزرگ نویسندگان و مترجمان و ویراستاران اشکال ندارد. نقل کردنش هم اشکال ندارد. البته نکاتی هست. هرچند بنده نتوانم همواره آن «نکات» را رعایت کنم. هرچند عزیزان نتوانند همواره آن «نکات» را رعایت کنند. 

            ــ عین مقاله ی وبلاگ رسول نمازی:

            «

http://rasoul-namazi.blogspot.com/2011/09/blog-post_25.html

تحقیقات فلسفی: لویاتان و یکی از اشتباهات بی شمارِ حسین بشیریه

تحقیقات فلسفی

وبلاگی درباره فلسفه سیاسی

یکشنبه, سپتامبر ۲۵, ۲۰۱۱

لویاتان و یکی از اشتباهات بی شمارِ حسین بشیریه

لویاتان اثر توماس هابز با ترجمه حسین بشیریه یکی از بی دقت ترین ترجمه هایی است که تابحال خوانده ام. بنظر می رسد بسیاری از این بی دقتی ها ناشی از ناآشنایی مترجم با زبان انگلیسی قرن 17 و عدم آگاهی از بنیادهای ِ اندیشه توماس هابز باشد. اما بعضی از اشتباهات حقیقتا شایسته هیچکس که اندک سوادی داشته باشد نیست، چه برسد به مترجم و استاد ِ دانشگاه. برای مثال این نمونه:

نخستین رسول از جمله رسولانی که مسیح در دوران ِ اقامت خود، ایشان را منسوب ننمود،انجیل ِ متی بود که بدین شیوه انتخاب شد که (بر طبق کتاب ِ اعمال رسولان  1:15) حدود صد و بیست مسیحی در اورشلیم گرد هم آمدند. ایشان دو تن را نامزد کردند یکی یوسف ملقب به عادل و دیگری انجیل متی (آیه 23) و در میان آن دو قرعه انداختند. (لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، ص. 437.)

جمله در انگلیسی این است:

The first Apostle of those which were not constituted by Christ in the time he

was upon the earth was Matthias, chosen in this manner: there were assembled

together in Jerusalem about one hundred and twenty Christians. [Acts, 1. 15]

These appointed two, Joseph the Just and Matthias, [Ibid., 1. 23] and caused

lots to be drawn.

آیا آقای بشیریه تصور کرده اند "انجیل ِ متی" نام یکی از حواریون مسیح است؟ و نام دیگر حواری مسیح "انجیل لوقا" است؟ اگرچه از مترجم اثری که نیمی از آن بحث ِ خط به خط در مورد کتاب مقدس است انتظار می رود با کتاب مقدس آشنا باشد، اما این پیش شرط به کنار؛ آیا نباید انتظار داشت یک استاد دانشگاه فرق بین "متی حواری مسیح" و "انجیل متی نوشته متی حواری مسیح" را بداند؟

ترجمه درست باید اینگونه باشد:

اولین حواری از میان آنهایی که توسط مسیح در هنگام ِ حضور او بر روی زمین نصب نشده بود متی بود، که اینگونه انتخاب شد: 120 مسیحی در اورشلیم با یکدیگر جمع شدند (اعمال 1.15) آنها دو نفر را برگزیدند، یوسف ِ عادل و متی (آیه 23).

اما بی انصاف نباشیم؛ هرچقدر هم ترجمه آقای بشیریه غلط باشد حداقل خنده ای برای من و پانته آ به ارمغان آورد. همه اینها به کنار باید گفت که هر انسانی محدودیتهای خود را دارد. درست این است که قابلیتها و نقایص افراد را با هم ببینیم. اینکه آقای بشیریه دست به ترجمه لویاتان زده اند به خودی خود قابل تقدیر است. اما آنچه تأسف

آور است بت سازی از انسانهای ِ پر خطایی مثل ایشان است. بعضی افراد القابی مثل "استاد ِ سیاست ایران"، "تئوریسین ِ بی بدیل ِ علوم سیاسی"، "پروفسور" و غیره را مثل نقل و نبات خرج می کنند. آقای بشیریه مثل هر محقق دیگری شایسته تقدیر است. اما اگر قرار باشد بجای نگاه انتقادی به افراد و کارهای آنها به سخنانی که به القاب ِ قاجاری بی شباهت نیست اکتفا کنیم همواره در همین وضع اسفبار باقی خواهیم ماند.

آنقدر افسانه در مورد ترجمه لویاتانِ ایشان در نزد دانشجویان رواج دارد که باعث حیرت می شود: یکی از دوستان تعریف می کرد که به روایت بعضی از افراد ایشان برای این ترجمه و فهم ِ فضای ِ فکری قرن 17 به کلیساهای انگلستان می رفته است! امیدوارم منشأء این سخنان ِ خنده دار خود ایشان نباشد؛ اما هرچه باشد باعث تأسف و نگرانی است.

ارسال شده توسط رسول نمازی در ۰:۱۷ » 

            ــ عین گفت و گوی سوفیا و رسول نمازی در کامنت وبلاگ رسول نمازی: 

«سوفیا گفت ... آنچه من در اینجا می بینم «یک» اشتباه است. شما چطور از یک اشتباه «بسیار» اشتباه

  نتیجه گرفته اید؟ منطق این استدلال برای شما که دانشجوی فلسفه اید کجاست؟ سپتامبر ۲۹, ۲۰۱۱، ساعت ۱۲:۵۷ 

رسول نمازی گفت ... من یک اشتباه را مثال آوردم که بنظرم حتی با عدم آشنایی با اندیشه هابز هم به هیچ وجه قابل توجیه نبود. اشتباهات بیشمار است، انشاء الله به زودی در مورد بقیه مفصل خواهم نوشت. سپتامبر ۲۹, ۲۰۱۱، ساعت ۱۳:۰۱  » 

            ــ نوشته ی سیدعباس سیدمحمدی در فیسبوک میثم بادامچی:

            «سلام علیکم. رسول نمازی را وقتی در بلاگفا بود چند بار دیده بودم وبلاگش را. یک بار هم یک مطلبی از او پرسیدم و ایشان فنّی و خوب لطف کرد جوابم را داد.

گفت و گو بین یک نظردهنده و رسول نمازی: «سوفیا گفت...  آنچه من در اینجا می بینم «یک» اشتباه است. شما چطور از یک اشتباه «بسیار» اشتباه نتیجه گرفته اید؟ منطق این استدلال برای شما که دانشجوی فلسفه اید کجاست؟
سپتامبر ۲۹, ۲۰۱۱، ساعت ۱۲:۵۷

رسول نمازی گفت...  من یک اشتباه را مثال آوردم که بنظرم حتی با عدم آشنایی با اندیشه هابز هم به هیچ
وجه قابل توجیه نبود. اشتباهات بیشمار است، انشاء الله به زودی در مورد بقیه مفصل  خواهم نوشت.»

هرچند اشتباه بشیریه واقعاً واقعاً واقعاً شگفت است، ولی این که «بیشمار بودن اشتباهات او در ترجمه اش» را رسول نمازی پیشاپیش، قبل از نشان دادن آن اشتباهات ِ «بی شمار»، طرح کند، یعنی ابتدا خبر دهد از اشتباهات بی شمار بشیریه در ترجمه ی کتاب یادشده، و نشان دادن خود آن اشتباهات بی شمار، این طور باشد که «ان شاء الله به زودی» نوشته شود، این هم از بی احتیاطی و عجول بودن رسول نمازی است. کتاب یادشده، حتا اگر یک اشتباه دیگر هم نداشته باشد (اشتباه فاحش، و نه اشتباههای سلیقه ای ...)، و اشتباهش همان باشد که کشف شده است، برای پوزش خواستن بشیریه از اهل علم و اهل فرهنگ کافی است. با تلاش و کوشش فکری و علمی و پژوهشی، و پوزش خواستن از اشتباهات (اشتباهات ریز و درشت) و پوزش خواستن از بی احتیاطیها و پوزش خواستن از رعایات نکردن عمدی یا سهوی ی نکات اخلاقی و انسانی، ماها پیشرفت می کنیم. در هر مرتبه ای که باشیم.»