عدالت دندان خُردکنی و ترجمه ی استخاره ای و سریع السیر

               بسم الله الرحمان الرحیم. 

                                            

            دکتر محمود مهدوی دامغانی، در کتاب گسترۀ تاریخ: گفتگوهای مسعود رضوی با تاریخ نگاران ایران، تهران، هرمس، 1389:

«برای اختتام این کلام هم روایت دیگری نقل می کنم که راوی آن قنبر است. نقل کننده هم ابوالفرج جوزی در تذکرة الخواص است و نقل کنندۀ محترمتر بعد از او نیز شیخ بزرگ عزالدین ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه است که ذکر او و کتابش در مطالب قبلی آمد.

            معاویه، عقیل را فراخواند و سعی داشت از او استمالتی بکند. عقیل هم بسیار مردانه رفتار کرده است. یکی از مواردی که بسیار معروف است همین روایت است که نقل کنندۀ اصلی عقیل است و قنبر و بقیۀ روات از وی نقل کرده اند. راوی اصلی هم مدائنی از علمای اهل سنت است که ابن ابی الحدید هم که خودش اهل (صفحه ی 365) سنت است، از او نقل می کند. از تذکرة الخواص این جوزی. می گوید عقیل گفت معاویه او را فراخواند و به او گفت: آیا این فضیلتهایی که از برادرت علی (ع) نقل می کنند، مثل اینکه آهن گداخته در دستت گذاشت و امثال آن، راست است یا اینها را طرفداران علی درست کرده اند برای اینکه مرا بکوبند؟ اینها چقدر واقعیت دارد؟ عقیل می گوید: بگذار من داستان دیگری را که حضور داشته ام و شاهد بوده ام برایت نقل کنم. من که کورم و نمی بینم. در حضور علی (ع) بودم که چند مشک عسل از یمن در غروبی نزدیک شامگاه برایش آوردند. علی به قنبر و ابن ابی رافع دبیرش، گفت که برای تقسیم اینها محبت کنید و عسلها را روی تختهایی بگذارید و زیر تختها هم بشقاب آب که مورچه سراغش نرود تا من صبح تقسیم کنم. من نمی دیدم ولی می شنیدم. فردا برادرم رفت که عسلها را تقسیم کند. شنیدم که فریادش بر سر قنبر بلند شد که یکی از این مشکها، سرش گشوده شده است و اندکی به قدر پیاله یا ملاقه ای عسل برداشته شده است، چگونه چنین اتفاقی افتاده؟ قنبر گفت که آقا فراهم می شود و سر جایش می گذاریم. امام (ع) فرمود: قنبر قرار نبود که با من مداهنه کنی. گفت: دیشب بعد از اینکه شما رفتید پسر ارجمندتان حسین (ع) آمد و به من گفت قنبر برای من چند میهمان رسیده است، در خان جز نان چیزی ندارم. شامگاه است و بازارهای کوفه هم تعطیل است. می توانی پیاله ای عسل به همان مقداری که سهم من از این عسل می شود به من قرض بدهی؟ من دادم. عقیل چنین گفت: علی یکباره فریادی زد از آن فریادهای خاص، که حسین را بگویید بیاید. حسین بن علی (ع) آمد و من که نمی دیدم ولی می شنیدم که حسین (ع) در حالی که گویا خودش را روی پاهای پدر انداخته، پدر را قسم می دهد که آقا شما را به حق عمویم جعفر از دست من عصبانی نشوید. ولی خشم علی (ع) فروکش نمی کرد. حسین (ع) توضیح می داد که عسلها سهم مسلمین و متعلق به بیت المال مسلمانهاست، من هم به قدر سهم خود برداشتم و خلاصه شما درگذر از اینکه من زودتر از موعد از آن استفاده کردم. علی (ع) رو به او کرد و گفت: پسرم، پسر فاطمه (س)، پسر عزیزم، آیا تو تضمین زنده ماندن تا فردا را داشتی که حقت را پیش از دیگر مسلمانان برداشتی؟ والله اگر نمی دیدم که رسول خدا (ص) بر لبهای تو بوسه می زد، دندانهایت را در (صفحه ی 366) دهانت خرد می کردم. آن گاه گوشۀ دستار خویش را گشود، درهمی بیرون آورد و گفت: قنبر دیروز که این مرد این عسلها را آورد گفت که بقیه اش را به کدام املاک برده است. برو عسل را بخر، تهیه کن و بیاور جایش بگذار. (صفحه ی 367).»

            پایان نقل از کتاب.

            سیدعباس سیدمحمدی:

            پس از سلام به پیشگاه مقدّس حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام.

بنده به دلایلی، بسیار بعید می دانم چنین ماجرایی صحت داشته باشد. 

آیا عدالت این است اگر کسی زودتر از موعد، یک پیاله عسل از بیت المال بردارد بخورد، دندانهایش را در دهانش خرد کنند؟

            آیا عدالت این است، اگر حکم این باشد بزنند دندانهای دهان فرد را خرد کنند، از خرد کردن دندانهای او صرف نظر کنند، چون دیده اند رسول الله بر لبهای آن فرد بوسه زده؟ اگر این عدالت است، پس تبعیض چیست؟

            آیا حضرت علی، که در روایاتی گفته می شود مسائل محاسبات بعضاً پیچیده و بعضاً عجیب غریب را فی الفور و استادانه حل می کرده، آن حضرت در این ماجرا که نقل شد، به جای این که بفرستد دنبال آن مرد که غروب روز قبل عسل آورده بوده و از او یک پیاله عسل بخرند و بریزند به جای عسل خورده شده، نمی توانست به شکل ساده تر و راحتتری مسئله را حل کند؟

            آیا خوردن یک پیاله عسل قبل از تقسیم عمومی ی آن را نمی شده با اخلاق خوب و صدای آرام تذکر داد، و مسئله را خداپسندانه و عادلانه پیگیری کرد، و با وجود امر قرآن «واغضض من صوتک إنّ أنکر الأصوات لصوت الحمیر» و «لا یحبّ الله الجهر بالسوء من القول إلّا من ظُلمَ»، حضرت علی فریاد زده از آن فریادهای خاص؟

            آیا خامس آل عبا حضرت حسین بن علی پرورده ی حضرت محمد و حضرت علی و حضرت فاطمه، هرچند هنوز به مقام امامت نائل نشده بوده در دوران حیات پدرش مولا علی، از درست و نادرست و جایز و ناجایز در مسائلی مانند ماجرای نقل شده بی اطلاع بوده و باید مرتکب این عمل نادرست می شده و سپس حضرت علی فریاد خاص بر سرش کشیده می شد و سپس به پای پدرش می افتاد و پدرش را به جعفر عموی حسین قسم می داد تا از او درگذرد و پدرش هم از او درنمی گذشت تا این که یادش آمد رسول الله (ص) بر لبان حسین بوسه زده بوده؟

            سیدعباس سیدمحمدی:

            آقای دکتر محمود مهدوی دامغانی (متولد ۱۳۱۵)، برادر آقای دکتر احمد مهدوی دامغانی (متولد ۱۳۰۶)، و عموی خانم دکتر معصومه فریده مهدوی دامغانی (مشهور به فریده مهدوی دامغانی، متولد ۱۳۴۲) است.

چند نظر از خانم دکتر معصومه فریده مهدوی دامغانی (فریده مهدوی دامغانی)، درباره ی خودش: 

«فریده مهدوی دامغانی هستم، بیش از بیست سال است که مترجم هستم. به یاری خدای متعال، تا کنون بیش از دویست و چهل کتاب به زبان فارسی، انگلیسی و ایتالیایی، اسپانیایی یا لاتین ترجمه کرده‌ام» (http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=38271  اول فروردین 1386).

«[فریده مهدوی دامغانی:] من همه کتاب هایم را با استخاره قرآن مجید انتخاب می کنم. و تا کنون هیچ دلیلی وجود نداشته است که خدای ناکرده پشیمان شده باشم! اگر کتابی به دلم نشیند، اگر کتابی برای جامعه ای که در آن میزیم مهم، سودمند، مثبت و موثر و آموزنده باشد از پدر عزیزم خواهش میکنم استخاره ای برای من انجام دهند تا ببینم اجازه ترجمه آن را دارم یا نه!» (http://rbo.ir/Portal/Cultcure/Persian/CaseID/104319/71243.aspx  سوم دی 1390).

«[فریده مهدوی دامغانی:] مسئله­ ی من از سایر مترجمان متفاوت است ... نصایح و توصیه­های آنان، و به ویژه پدرم را مطیعانه و کورکورانه به اجرا می ­گذارم ... مترجم قرن بیست و یکم وظیفه دارد با توجه به پیشرفتهای تکنولوژیک گوناگون در امر چاپ و نشر در جهان، به کار خود سرعت ببخشد و بسیاری از وسواسهای غیر ضروری و ناشی از یک رشته زمینه­های ذهنی قدیمی و سنتی را کنار بگذارد و بیشتر در اندیشه­ ی ارتقاء ذهن و اندیشه­ ی هم ­میهنان خود باشد ... شاید به خاطر همین زمینه­های ذهنی غلط ... از ... مصر و سوریه و لبنان و ترکیه و ... و هندوستان و کره و ژاپن ... بسیار عقبتر هستیم ... تنها خودم می ­توانم با در اختیار داشتن چندین متن از زبانهای گوناگون، ترجمه ­ی خود را مرور و تصحیح و ویرایش کنم ... توضیح این سرعت بسیار ساده است. علت این است که به یاری پروردگار، چون با زبانهای فرانسوی و انگلیسی و ایتالیائی آشنائی کامل دارم خوشبختانه از مراجعه به فرهنگ لغت بی نیازم. در مورد زبان اسپانیائی و لاتین و تا حدّی پرتغالی، اعتراف می­ کنم که باید گهگاه به سراغ فرهنگ لغت بروم. باور بفرمائید که همین امر کار مترجم را سرعت می ­بخشد ...» («ضرورت ترجمۀ آثار ادبی کلاسیک: گفتگوی رضی خدادادی با دکتر فریده مهدوی دامغانی»، مترجم، شماره­ ی 39، پائیز و زمستان 1383؛ ص 32—17).