شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه هست؟ نیست؟

                  بسم الله الرحمان الرحیم.

            یک) حضرت آقای سیدعلی حسینی خامنه رهبر جمهوری ی اسلامی ی ایران، عیناً طبق http://www.leader.ir/langs/fa/?p=contentShow&id=2586 :

            «پیام مقام معظم رهبری به مناسبت آغاز به کار هفتمین دورۀ مجلس شوراى اسلامى

..........

شوراى محترم نگهبان که خود، بخشى از قوه ى مقننه است

..........

والسلام علیکم و رحمةالله

سید على خامنه اى

ششم خرداد 1383»

دو) آقای غلامعلی حداد عادل رئیس وقت مجلس شورای اسلامی طبق روزنامه ی اعتماد 27 بهمن 1386 http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1574054 :

«شورای نگهبان جزیی از قوه مقننه است»

سه) آقای عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان عیناً طبق روزنامه ی ایران http://www.iran-newspaper.com/1391/5/8/Iran/5138/Page/3/Index.htm :

«زمانی که محسن رضایی طرحی برای تشکیل کمیسیون ملی انتخابات ارائه می‌داد، کدخدایی با این طرح مخالفت کرد و تغییر نهادهای انتخابات را خلاف قانون اساسی دانست. در آن زمان استدلال کدخدایی این بود که هیأت‌های اجرایی از بین معتمدان محلی انتخاب می‌شوند و شورای نگهبان نیز که اصل نظارت را برعهده دارد، مستقل از قوای سه گانه است.»

چهار) آقای عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان عیناً طبق روزنامه ی آرمان  http://www.armandaily.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=15113:2010-06-18-19-04-52&catid=121:general-news :

«شنبه 29 خرداد 1389

سخنگوی شورای نگهبان ........ کدخدایی در پاسخ به این پرسش که برخی شورای نگهبان را جزئی از نهاد قانونگذاری در کشور قلمداد می کنند بنا براین رئیس مجلس را رئیس قوه مقننه نمی دانند، نظر شورای نگهبان در این خصوص چیست؟ با رد این مطلب، گفت: شورای نگهبان جزیی از قوه مقننه نیست»

***

            نویسنده ی وبلاگ:

            الف) طبق بند یک آقای خامنه ای صریحاً گفته است شورای نگهبان بخشی از قوه ی مقننه است. طبق بند سه و چهار، آقای کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان صریحاً گفته است شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه نیست و گفته است شورای نگهبان مستقل از قوای سه گانه است.

            این جا، طبق اصطلاحات و تعبیرهای سیاسیون جمهوری ی اسلامی ی ایران، یک بحث ولایتمدار بودن یا ولایتمدار نبودن سخنگوی شورای نگهبان پیش می آید، که پس از این که مقام ولایت در سال 1383 صریحاً گفته است شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه است، آقای کدخدایی در سال 1389 و 1391 در دو نوبت صریحاً گفته است شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه نیست و مستقل از قوای سه گانه است.

            آقایان و خانمهای روزنامه ها و خبرگزاریها و سازمانهای مربوطه می توانند ولایتمدار بودن سخنگوی شورای نگهبان را، بر اساس آنچه دقیق و مستند عرض کردم، بسنجند و اقدامات انقلابی ی لازم را انجام دهند.

            یک بحث دیگر، بحث فنی است.

            ب) این که شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه هست یا نیست، هم در بحثهایی طرح می شود که درباره ی جایگاه خود این شورا است، و هم در بحثهایی که قوه ی مقننه رئیس دارد یا ندارد. توضیحاً، اگر شورای نگهبان جزء قوه ی مقننه باشد، قوه ی مقننه رئیس نخواهد داشت، چون هم رئیس مجلس، این طور نیست که هم رئیس مجلس باشد و هم رئیس شورای نگهبان باشد، و هم شورای نگهبان اصولاً رئیس ندارد که رئیسش هم رئیس شورای نگهبان باشد و هم رئیس مجلس.

            من دو سه سال قبل مقاله ای نوشتم در این موضوع. آن موقع گقتم عنوان «رئیس قوه ی مقننه» عنوانی نادرست است. پس از آن، تحقیقاتم را ادامه دادم. درباره ی این که شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه هست یا نه، دیدم آراء مختلف در بین حقوقدانان و سیاسیون هست، و دیدم رهبر ایران صریحاً گفته است شورای نگهبان بخشی از قوه ی مقننه است و دیدم سخنگوی شورای نگهبان صریحاً گفته است شورای نگهبان جزئی از قوه ی مقننه نیست.

            در قانون اساسی ی 1358 تعبیر رئیس قوه ی مقننه وجود ندارد. در قانون اساسی ی 1368 صریحاً تعبیر «رؤسای قوای سه گانه» (اصل الحاقی ی 176) وجود دارد. من احتمال می دهم:

            چون در ده سال قبل از 1368، در گفتار سیاسیون ایران و مشخصاً مرحوم امام خمینی تعبیر «سران قوای سه گانه» (29 بهمن 1365) به کار رفته بود، هنگام تغییر قانون اساسی، این تعبیر رایج و متداول، وارد قانون اساسی شد. و ممکن است ورود این عنوان به قانون اساسی ی 1368، همراه بوده است با بی دقتی. یعنی نویسندگان قانون اساسی ی 1358 که هیچ جای قانون اساسی عنوان رئیس قوه ی مقننه را به کار نبرده بودند، ظرافت مسائل و مفاهیم حقوقی بوده که این طور نوشته بودند قانون را، اما در سال 1368، ظاهراً بی دقتی شد و تعبیر رایج در گفتار سیاسی را بدون دقت لازم وارد قانون اساسی کردند.

            بنده با یکی از استادان گفت و گو کردم. چون کسب اجازه نکردم برای ذکر نام ایشان، نامشان را نمی گویم. ایشان پس از مقداری گفت و گو، گفت از میان سه مدل قابل تفسیر در قانون اساسی، این مدل را به واقعیت نزدیکتر می داند:

            «در این مدل شورای شورای نگهبان بخشی از فوق قوه ی رهبری است و در این صورت قوه ی مقننه می تواند مجلس شورای اسلامی باشد و البته عنوان رئیس قوه ی مقننه برای رئیس مجلس در عرف قابل قبول خواهد شد.»

            پایان نقل سخن استاد.

            من احتمال می دهم وقتی شورای نگهبان می گوید آن شورا مستقل از قوای سه گانه است و جزئی از قوه ی مقننه نیست، ابا می کند از این که توضیح بدهد در اندیشه ی آنها شورای نگهبان که نه فقهای آن و نه حقوقدانهای آن مطلقاً به انتخاب مستقیم مردم نیستند، بخشی از «فوق قوه»ی رهبری است.