آزمون نپاهشگاه

                    بسم الله الرحمان الرحیم.

            دقایقی قبل، وقتی در کامنت وبلاگم سخنان یکی از آقایان خطاب به یکی از آقایان را خواندم، خبردار شدم دکتر محمد حیدری ملایری، اختراعات و خدماتش به زبان فارسی، فقط نپاهشگاه و دیسول و تارسیت نبوده، بلکه ایشان پیشنهادش این است به جای «حساب» (حساب معادل calculus و نه معادل arithmetic ، و آن طور که در وبسایت ایشان دیدم، ایشان واژه ی «حساب» را به معنای arithmetic پذیرفته است) بگوئیم «افماریک»، و «رویکرد» ایشان و function که ایشان به آن دست می یابد و واژه ها را از این طرف داخل function می کند و از آن طرف واژه ی پارسی ی پاکیزه بیرون می آید، این طور است:

            calculus افماریک

            calculus of finite differences افماریک دگرسانی های کرانمند

            calculus of probabilities افماریک شوانایی ها

             calculus of tensors افماریک تانسورها [نویسنده ی وبلاگ: من جایی دیدم در برابر tensor پیشنهاد داده بودند «کشیدار» (کشیدار در برابر tensor ، و بردار هم که در برابر vector معادلی جاافتاده است) و راستش من که هرچه مبحث تانسورها را در درس ریاضی فیزیک می خواندم، «مفهوم» را متوجه نمی شدم، به نظرم رسید شاید اگر واژه ی پیشنهادی ی «کشیدار» مورد استقبال قرار می گرفت، تا حدی در فهمیدن موضوع کمک می شد به دانشجویان]

            differential and integral calculus افماریک دگرسانه ای و درستالی

            integral calculus افماریک درستالی

            operational integral افماریک آپارشی

            پایان نقل تعدادی از برساخته ها و پیشنهادهای آقای دکتر محمد حیدری ملایری.

            نویسنده ی وبلاگ:

            ــ نویسندگان ویکیپدیای فارسی، در مدخل «حساب»، گفته اند «حساب، یا افماریک، قدیمی ترین شاخۀ ریاضیات است»، و این عزیزان، به جای رفع اشتباهات متعدد و بعضاً خنده دار (در این حد، که می گویند فلان فرد سال 1389 فوت کرد، و چند سطر می گویند سال 1390 از دنیا رفت) مقالات دایرت المعارفیشان در ویکیپدیای فارسی، آمده اند مثلاً قدمی در راه سره گرایی بردارند، اما:

            این عزیزان این قدر هول بوده اند، که دقت نکرده اند مخترع واژه ی «افماریک»، این لغت را در برابر calculus ساخته، و نه در برابر arithmetic ، و ایشان در برابر arithmetic فعلاً لغت متداول «حساب» را پذیرفته است. 

            ــ اخیراً از یکی از فضلا شنیدم واژه ی «آمار» پیشنهاد فرهنگستان اول (اول؟ دوم؟) بوده، و سالیان سال طول کشیده تا مقبول و متداول شده.

            من، شخصاً، ضمن موافقت با واژه ی «آمار»، می گویم از لغت «آمار» مطلقاً به معنای ریشه ی آن پی نمی برم، اما بعد از سالها تبلیغ دستگاههای حکومتی، و ...، مفهوم این واژه را درک می کنم، که شمردن و سرشماری و اینها است.

            من «حساب» را و «دیفرانسیل» را و «انتگرال» را، و «حساب دیفرانسیل و انتگرال» را، همه را به همین ترتیب که رایج است، مفید می دانم در ارتباط برقرار کردن و فهمیدن و فهماندن در ریاضیات و مهندسی و علوم. دکتر محمد حیدری ملایری، نه حساب (به معنای calculus) را و نه دیفرانسیل را و نه انتگرال را، هیچ کدام را نپذیرفته. این بر حسب تصادف نیست. به تعبیر بنده، بنده و همنظران بنده، و دکتر محمد حیدری ملایری و همنظران ایشان، طبق «آزمون نپاهشگاه»، در دو صف جداگانه قرار می گیریم:

            من گمان می کنم یک آزمون وجود دارد، که صف بین دو دیدگاه فکری درباره ی زبان فارسی و واژگان فارسی را، مشخص و جدا می کند. آزمون این است:

            کسانی که کوشش می کنند و تلاش می کنند و دلیل می آورند و دلیل می سازند و از زمین و آسمان شاهد و یاور می آورند که شایسته است واژه ی اختراع شده ی «نپاهشگاه» را به جای «رصدخانه» به کار ببریم، این افراد در صفی هستند که بحث آنها با امثال بنده و امثال آقای دکتر سلمان محمدی، و بحث امثال بنده با آنها، بعید است به نتیجه برسد.

            ــ من هیچ دشمنی ای با دکتر محمد حیدری ملایری ندارم. اتفاقاً ایشان چند سال قبل سؤال بنده در یک موضوع را لطف کرد جواب داد و من جواب ایشان را عیناً گذاشتم وبلاگم. بحث، بحث دشمنی نیست. بحث این است که ما در دو صف جداگانه هستیم. البته این دو صف، ممکن است در جاهایی اشتراک نظر داشته باشند. مثلاً:

            در وبسایت دکتر محمد حیدری ملایری دیدم ایشان در برابر aberration گفته «بیراهش». من در برابر aberration معادل «اَبیراهی» را که مرکز نشر دانشگاهی اصرار می کند بر آن، قبول ندارم، و معادل «کجنمائی» که در دایرة المعارف فارسی ی غلامحسین مصاحب به کار رفته، می پسندم، و «حالیم می شود»، و شاید قانع شوم معادل «بیراهش» که دکتر محمد حیدری ملایری پیشنهاد داده، به دلایل زبانی و ...، از «کجنمائی» هم بهتر است.

            [تکمله در تاریخ 24 مهر 1391:

            از هرچه بگذریم، من فعلاً این طور می فهمم آقای حیدری ملایری وقتی «درستال» را در برابر integral پیشنهاد داده، ایشان مرتکب اشتباه شده. توضیح می دهم. integral در integral calculus ، طبق آنچه از معلومات ریاضی ام در خاطرم است، به معنای «درست» نیست. integer (با تلفظ «اینتیجر») به معنای «عدد صحیح» است، و البته integral و integer از یک ریشه اند، اما در integral calculus ، اگر اشتباه نگویم، مفهوم «عدد صحیح» و «درست» در میان نیست، بلکه مفهوم «جامع» و «جمع» و «مجموع» و «مجتمع» است.

            معادل عربی ی integral calculus این است: «حساب التکامل»؛

            معادل عربی ی differential calculus این است: «حساب التفاضل»؛

            معادل عربی ی differential and integral calculus این است: «حساب التفاضل و التکامل»؛

            معادل عربی ی integer این است: «عدد صحیح».

            برای من تقریباً تردید باقی نمی ماند دکتر محمد حیدری ملایری، احتمالاً به اندازه ی کافی با مفاهیم پایه در بحث ما آشنا نبوده، و نکته ها و ظرافتها در ترکیبهای دارای integral را متوجه نشده.

باز هم توضیح می دهم.

در فارسی، در منابع ریاضی، integral part را گفته اند «جزء صحیح» و «بخش درست». در فارسی، در منابع ریاضی، integral number را گفته اند «عدد صحیح». اما integral calculus را گفته اند «حساب انتگرال» و «حساب جامع» و «حساب جامعه» (و نگفته اند «حساب درست»). و integral symbol را گفته اند «علامت انتگرال» (و نگفته اند «علامت صحیح» یا «علامت درست»).

اینها، همه به دلیل آگاهی بوده. می دانستند integral هر جا، چه معنایی دارد. اما آقای دکتر محمد حیدری ملایری، ..........

مطلب دیگر این که اصولاً علامت انتگرال (integral symbol) شکل کشیده شده ی حرف s ابتدای واژه ی sum به معنای «جمع» و «مجموع» است.]