قُدسی کردن امور عُرفی

                 بسم الله الرحمان الرحیم.

            دایرة المعارف فارسی، به سرپرستی غلامحسین مصاحب، جلد اول، ا ــ س، چاپ اول، 1345، چاپ پنجم، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، 1387، صفحه ی 1230، ستون دوم و سوم:

            «[ساسانی] IX [دین] ــ تا زمان ساسانیان، ایران دارای یک مذهب رسمی نبود، و اقوام تابعه در معتقدات مذهبی خود آزاد بودند. ساسانیان دین زردشتی را مذهب رسمی ایران قرار دادند ......... ریاست عالیه ی همه ی امور روحانی با موبدان موبد بود، که سیاست روحانی را در دست داشت. رؤسای روحانیون همیشه از میان مغان انتخاب میشدند و ــ در مقابل ساسانیان، که نسب خود را به سلاطین هخامنشی میرساندند ــ برای خود شجره ی پرافتخاری ترتیب داده بودند، و مدعی انتساب به منوچهر پیشدادی بودند. روحانیون با دخالت در امور عرفی این امور را جنبه ی مقدس و رنگ دینی میدادند؛ در همه ی امور زندگی افراد حق مداخله داشتند، و مردم عموماً آنها را مقدس شمرده احترام میکردند، و ظاهراً هیچ چیزی را درست و قانونی نمیدانستند مگر آنکه بتصدیق مغی رسیده باشد. اما اسباب قدرت روحانیون منحصر به این مراتب و به اینکه از طرف دولت حق قضاوت داشتند نبود، بلکه سبب عمده ی اقتدار آنان داشتن املاک و ضیاع و عقار و ثروت هنگفت بود، که از راه جرائم دینی و صدقات و غیره عایدشان میشد؛ افراد این طبقه، اگر هم ثروت موروثی نداشتند، بسهولت میتوانستند از عایدات مشاغل گوناگون خود توانگر شوند. در عمل این طبقه استقلال تام داشت و میتوان گفت که دولتی در دولت تشکیل داده بودند.»