چیزى به نام علوم انسانى ی اسلامى «مطلقاً» وجود ندارد؟

            بسم الله الرحمان الرحیم.

            قسمتهایی از عین سخنان سیدمرتضی مردیها، به نقل از http://www.mghaed.com/lawh/interviews/int.mardiha.htm :

            «ــ چیزى بنام علوم انسانى اسلامى مطلقاً وجود ندارد.

            ــ وقتى جایى را به ضرب و زور یکدست بکنید، دیگر انگیزه‏اى براى فعالیت باقى نمى‏ماند.

            ــ من به چشم خودم دیدم که حمله مى‏کردند به کتابخانه‏ها و کتابفروشیهابعضى از همین بچه‏هایى که حالا آزاداندیشى و آزادیخواهى را رهبرى مى‏کنند جزو آنها بودند. البته اشتباه براى هرکسى ممکن است رخ بدهد. مهم این است که بسیارى از آنها اینک در صراط مستقیم لیبرالیسم قرار گرفته‏اند.

            ــ همین خواندن فیزیک یا ریاضیات محض یا شیمى که محتوایش هیچ ربطى به حکومت ندارد، براى ما قوه تشخیص، قدرت استفاده از تجربه و قدرت محاسبه ایجاد مى‏کند. و این باعث مى‏شود که ابداع به‏جاى تقلید و مدرنیته به‏جاى سنت بنشیند.

            ــ مهمترین درس انقلاب فرهنگى این بود که هرکس راه‏حلى خیلى متفاوت از راههاى معمول مطرح کرد، باید شک کنیم.

            ــ به نظر من این روحیۀ‌ لیبرالى که امروز بر جنبش دانشجویى حاکم است نتیجۀ آن تجربیات است.»

            پایان نقل سخنان سیدمرتضی مردیها.

            نظر سیدعباس سیدمحمدی:

            ــ من، از جمله، طبق جمله ی خود مردیها، که «هر کس راه ‏حلى خیلى متفاوت از راههاى معمول مطرح کرد، باید شک کنیم»، به این جمله ی مردیها، که «چیزى بنام علوم انسانى اسلامى مطلقاً وجود ندارد»، شک می کنم.

            علوم انسانی ظاهراً ریشه در اندیشه ها دارد. اندیشه ها هم، جهان بینی هایی دارند و ایدئولوژی هایی دارند، یا جهان بینی هایی و ایدئولوژی هایی می سازند. اندیشه ها و جهان بینی ها و ایدئولوژی ها، ظاهراً ارتباطی با پدیده های مطلقاً مادّی ندارند، ولی آیا با جامعه شناسی و روان شناسی و انسان شناسی و مدیریت و ... هم ارتباط ندارند؟

            حتا در قرنهای گذشته، اندیشه ها و جهان بینی ها و ایدئولوژی ها، بر موضوعات مادّی ای مانند این که زمین دور خورشید می گردد یا خورشید دور زمین می گردد، اثر داشته.

            به نظر من، علوم انسانی ی لیبرالیستی و علوم انسانی ی کمونیستی و علوم انسانی ی اسلامی، می توانند وجود داشته باشند و با هم تفاوتهایی داشته باشند.

            شما Islamic sociology را ببینید. آیا دیسیپلینی مطلقاً ساختگی و فرمایشی است؟

            باید تأکید کنم مخالفت من با نظر سیدمرتضی مردیها، به هیچ وجه به معنای موافقت با تسلط حوزه های علمیه ی دینی بر دانشگاه ها و به معنای تغییرات فرمایشی و آئین نامه ای در محتوای درسهای علوم انسانی نیست. دانشگاه و حوزه، اگر می خواهند با هم ارتباط داشته باشند، باید کاملاً آزادانه باشد. نه طبق فرمایش و آئین نامه. 

                      همچنین، ظاهراً تردیدی نیست که علوم انسانی ی اسلامی، به عنوان واقعیت خارجی، «وجود دارند». گمان کنم منظور استاد دکتر سیدمرتضی مردیها، از این که علوم انسانی ی اسلامی مطلقاً وجود ندارد، این است که علوم انسانی ی اسلامی، معنای موجّه و دانش پسند ندارد. البته بنده با فرمایش ایشان مخالفم. 

            ــ سیدمرتضی مردیها گفته است «مهم این است که بسیارى از آنها اینک در صراط مستقیم لیبرالیسم قرار گرفته‏اند». خب البته نظرش را گفته ایشان. اما آیا، با توجه به این که لیبرالیسم ایدئولوژی و جهان بینی است (و البته چون «ایدئولوژی» طنین خوبی ندارد، علاقه مندان لیبرالیسم، دوست ندارند لیبرالیسم را ایدئولوژی و جهان بینی بدانند، بلکه آن را «کوشش فکری» و مانند آن معرفی می کنند)، با ویژگیها و خواستهای خودش، نظرات و دیدگاهها و آراء سیدمرتضی مردیها درباره ی علوم انسانی و مسائلی دیگر، ارتباطی با جهان بینی و ایدئولوژی ی لیبرالیستی ی او ندارد؟

            ــ این گفته ی سیدمرتضی مردیها، که «به نظر من این روحیۀ‌ لیبرالى که امروز بر جنبش دانشجویى حاکم است نتیجۀ آن تجربیات است»، ظاهراً ناقص است. ظاهراً کاملترش این است:

            روحیاتی بر جنبش دانشجوئی ی ایران حاکم است، که یکی از آنها، روحیه ی لیبرالی است. روحیه ی لیبرالی، روحیه ی سوسیالیستی، روحیه ی مذهبی ی انتقادی، روحیه ی مذهبی ی سنتی، روحیه ی تقریباً فاقد گرایشهای سیاسی. انواع روحیات. و ظاهراً روحیه ی لیبرالی، روحیه ی شاخص یا روحیه ی مسلط بر جنبش دانشجوئی نیست.

            ــ سیدمرتضی مردیها گفته است «باعث مى‏شود که ابداع به ‏جاى تقلید و مدرنیته به ‏جاى سنت بنشیند».

            احتمال می دهم ایشان می خواهد بگوید مدرنیته معادل ابداع است و سنت معادل تقلید. البته به نظر بنده این حرف نه تنها «قطعیت» (ظاهراً از واژه های محبوب سیدمرتضی مردیها) ندارد، بلکه «وجاهت» ندارد.

            ــ با آرزوی توفیق برای سیدمرتضی مردیها.